#O Wu Shu opowiada Dariusz Piwowarski

Chiny są kolebką wielu, niektórzy teoretycy twierdzą, że kilkuset styli Wu Shu, z których kilkanaście przetrwało do dzisiaj i są nauczane w wersji tradycyjnej zgodnej z przekazem twórców lub zmienione i dostosowane do potrzeb zawodów sportowych jak nowoczesne Wu Shu. Wolna walka Sanshou pomimo tego, że wchodzi w skład zawodów sportowych, a więc poddaje się określonym przepisom regulującym zasady przebiegu walk to wywodzi się z walk na platformie Leitai, których podstawowym przepisem była zasada „żadnych zasad”. Cały czas używane jest pojęcie platformy, a oznacza ono podest o różnej wysokości i powierzchni w zależności od prowincji w której walki się odbywały. Zwykle były to podesty o wysokości kilku metrów dookoła których wbijano ostro zakończone bambusy. Walka trwała do chwili, aż któryś z zawodników zrzucał z niego przeciwnika dowolną techniką. Efekt toczonego boju kończył się zwykle śmiercią. Walki takie toczono również przy użyciu różnego rodzaju broni, np. włóczni, szabli, itd., w których zawodnicy biorący udział byli ekspertami. Chociaż walki takie były rozgrywane na śmierć i życie spełniały jednak rolę rozrywki dla cesarzy, lokalnych władców oraz ludności wśród której cieszyły się wielką popularnością. Służyły też władcom do pozyskiwania najlepszych ekspertów, których następnie zatrudniano do ochrony osobistej i tworzono tzw. gwardię przyboczną, której idea przetrwała do czasów dzisiejszych. Walki na platformie rozstrzygały często całe bitwy, ponieważ dowódcy przeciwnych armii spotykali się w bezpośrednim pojedynku. Walki takie były również wykorzystywane do rozstrzygania bitew między całymi armiami, ponieważ dowódcy toczyli pojedynki na nich zamiast przelewać krew swoich żołnierzy. Innym sposobem wykorzystywania tego typu walk była rywalizacja Mistrzów Szkół Wu Shu, które działały w tej samej prowincji lub miejscowości. Prowadzący szkołę nauczyciel musiał startować w zawodach na platformie, przyjmując tym samym wyzwanie innego nauczyciela co kończyło się zwykle przejęciem uczniów i szkoły przez wygranego. Przeniesieniem tradycji tych walk do czasów współczesnych są walki sportowe Sanshou. Platformę obniżono do wysokości 80 cm i ustalono jej powierzchnię do wymiarów 8m x 8m oraz obłożono ją grubymi materacami, zabezpieczającymi zawodników przed upadkiem poza nią. Zasób technik umożliwiających prowadzenie walki zawiera techniki ręczne, nożne, rzuty, podcięcia oraz wypchnięcia poza platformę walki. W 1990 roku Międzynarodowa Federacja Wu Shu opracowała przepisy regulujące zasady rozgrywania i organizowania zawodów wolnej walki, które obowiązują z pewnymi zmianami do dzisiaj i na podstawie których odbywają się wszystkie zawody rangi Mistrzostw Świata i Europy oraz nasze zawody krajowe organizowane przez Polski Związek Wu Shu. Zmiany w regulaminie, które nastąpiły w ciągu kilku lat dotyczą tylko niewielkiej części przepisów i nie powodują konieczności zmian w przygotowaniach zawodników. Wydaje się więc, że stosunkowo nowa dyscyplina sportowa, którą jest wolna walka Sanda, zawiera w sobie przekaz sztuki tradycyjnej mającej za sobą wielowiekową historię.

W związku z przyznaniem Pekinowi organizacji Igrzysk Olimpijskich w 2008 r. wiele się mówiło o włączeniu Wu Shu do programu tej imprezy jako dyscypliny medalowej. Wu Shu nie jest obecnie w gronie dyscyplin oczekujących wejścia do rodziny Sportów Olimpijskich W Pekinie odbył się turniej pokazowy, w którym wziął udział nasz zawodnik Andrzej Topczewski, podczas którego zawodnicy otrzymali medale olimpijskie. Rywalizacja odbyła się w następujących konkurencjach:

• Formy ręczne mężczyzn: północne (changchuan) i południowe (nanchuan)
• Formy mężczyzn z kijem: północne (gunshu) i południowe (nangun)
• Formy mężczyzn z szablą: północne (daoshu) i południowe (nandao)
• Formy ręczne kobiet: północne (changchuan) i południowe (nanchuan)
• Formy kobiet z bronią: miecz północny (jianshu) i włócznia (qiaoshu)
• Walki Sanda

 
Międzynarodowa Federacja Wu Shu organizuje kilku lat profesjonalne turnieje wolnej walki na które zapraszani są czterej najlepsi zawodnicy zajmujący czołowe miejsca podczas zawodów rangi mistrzowskiej. Formułą bardzo zbliżoną do Sanda jest Muay Thai oraz formuła K1. Walczyć więc mogą i chcą Wielcy Zawodnicy Sanda, Muay Thai i K1. Mają one oprawę największych turniejów formuły K-1, odbywających się corocznie w Japonii.

Historia konkurencji wolnej walki Sanda w naszym kraju liczy prawie 30 lat, bowiem w połowie lat 80-tych powstały pierwsze sekcje, w których rozpoczęto treningi pod kątem zawodów sportowych – według przepisów międzynarodowych.
W połowie lat 80-tych istniało w naszym kraju kilkanaście ośrodków zajmujących się uprawianiem chińskich sztuk walki Kung Fu/Wu Shu, w których praktykowano je w sposób tradycyjny. Głównym celem ich działalności były samodoskonalenie ćwiczących oraz propagowanie sztuk walki w aspekcie zdrowotnym i kształtującym wysoką sprawność fizyczną. Pojawiły się jednak propozycje organizowania (oprócz warsztatów instruktorskich), zorganizowanych form współzawodnictwa w konkurencji form oraz walk, opartych na regulaminach opracowanych przez głównych instruktorów. Pozyskanie przepisów stosowanych przez Europejską Federację Wu Shu (EWuF), opracowanych ma Mistrzostwa Europy, umożliwiło wprowadzenie jednolitych i zgodnych z wymogami organizacji międzynarodowych zasad rozgrywania zawodów krajowych. Pierwsze zawody ogólnopolskie w programie których znalazło się sanshou (wcześniej stosowana nazwa) odbyły się w Słupsku w 1989r i stanowiły jednocześnie kwalifikacje do reprezentacji Polski Polskiego Zrzeszenia Kung Fu/Wu Shu na Mistrzostwa Europy w Sztokholmie. Pomimo działań Rady Instruktorów Wu Shu, zmierzających do propagowania wolnej walki, należy stwierdzić, że tradycyjna metodyka prowadzenia szkolenia w sekcjach nie pozwalała na przygotowanie zawodników do rywalizacji międzynarodowej, a zwłaszcza z Azji. Dlatego też, część ośrodków wydzieliła w swoich strukturach grupy zawodników przygotowujących się do zawodów sportowych lub podjęła współpracę z klubami kick-boxingu, w których dodatkowo trenowali i mieli możliwość startowania w zawodach. Bardzo częsta była praktyka pozyskiwania zawodników z innych sportów walki, a przede wszystkim zapasów oraz kick-boxingu. Ten sposób był powszechny w wielu krajach, a zwłaszcza byłego Związku Radzieckiego, ponieważ przynosił bardzo szybkie efekty w postaci medali na ważnych zawodach. Tylko zawodnicy chińscy szkoleni byli w sposób specjalistyczny, a ponadto stworzone regulaminy, obowiązujące na zawodach organizowanych przez IWUF, a później i inne organizacje, predysponowały ich do zajmowania czołowych miejsc. W okresie kilku lat inne kraje azjatyckie, a także europejskie (Rosja, Rumunia, Szwecja, Francja), wspomagane przez własne władze sportowe, prowadziły systematyczne szkolenie swoich zawodników, co spowodowało zmniejszenie dystansu jaki je dzielił od poziomu azjatyckiego. W związku z powyższym, osiągnięcia naszych zawodników, którzy przygotowywali się do zawodów i wyjeżdżali na nie za własne pieniądze (dotyczy to również trenerów), a następnie musieli leczyć nabyte kontuzje we własnym zakresie, należy postrzegać w zupełnie innym świetle. Niestety w tamtym okresie i w chwili obecnej w naszym kraju Związki sportowe nie olimpijskich, są dotowane w bardzo ograniczonym zakresie, bez względu na osiągnięcia medalowe podczas zawodów mistrzowskich. Dzięki własnemu zapałowi, pomocy rodzin oraz nielicznych, ale niezbędnych sponsorów zawodnicy wchodzący w skład Kadry Polski Polskiego Zrzeszenia Wu Shu (wcześniej Kung Fu / Wu Shu), uczestniczyli od 1989r. z sukcesami w najważniejszych zawodach rangi mistrzowskiej oraz wielu turniejach. Pierwszymi zawodami w których wzięli udział nasi zawodnicy były III Mistrzostwa Europy, które odbyły się w Sztokholmie w 1989 r., podczas których zawodnicy Marek Sajdak oraz Dariusz Górecki zdobyli tytuły wicemistrzów Europy. Dwa lata później odbyły się I Mistrzostwa Świata Wu Shu w Pekinie, na których polscy zawodnicy Sanshou zajęli trzy piąte miejsca.

Pierwsze lata rozwoju to zdecydowana dominacja zawodników z Azji, a zwłaszcza z Chin, które były kolebką tej dyscypliny. Rosnąca popularność wolnej walki przyczyniła się do rozwoju tej dyscypliny w krajach europejskich. Szczególnie wyróżniali się zawodnicy z Rosji, Rumunii, Szwecji, Hiszpanii, Francji. Miało to bezpośredni związek z systemem organizacyjnym Wu Shu w tych krajach, a przede wszystkim pomocą ze strony władz sportowych. Wspomniany był fakt werbowania do Sanshou zawodników doświadczonych z innych sportów walki. Działania takie wymagały jednak nakładów finansowych ponieważ zawodnicy ci wymagali zapewnienia im odpowiednich warunków. Innym sposobem było zatrudnianie trenerów chińskich lub wysyłanie zawodników na szkolenie do instytutów w Chinach. Nie trzeba jednak dodawać, że działania takie również wymagały pokaźnych funduszy. Wieloletnie systematyczne szkolenie kadry umożliwiło osiągnięcie bardzo wysokiego poziomu sportowego zawodników, a ponadto wypracowanie własnych metod treningowych opartych na najlepszych wzorcach, umożliwiających w chwili obecnej rywalizowanie na równym poziomie z zawodnikami azjatyckimi (głownie chińskimi i koreańskimi). Zawody zdominowane były w ciągu kilku lat przez rywalizacją zawodników azjatyckich i europejskich, choć widoczni byli również zawodnicy Iranu, Kazachstanu, Mongolii, mający trenerów chińskich. Biorąc pod uwagę wszystkie te fakty, należy powiedzieć, że zawodnicy i instruktorzy polscy dysponujący mizernymi możliwościami finansowymi i korzystający okazjonalnie z porad trenerów chińskich odnosili znaczące sukcesy – oczywiście proporcjonalnie do możliwości. Pewnym ograniczeniem w rozwoju konkurencji był regulamin IWuF określający, że każdy kraj mógł wystawić swoich zawodników tylko w 5 kategoriach wagowych, a ponadto nie było walk kobiet. Kolejne lata przyniosły wyraźne wyrównywanie poziomu sportowego zawodników, ze względu ich specjalizację i wprowadzenie odrębnego systemu szkolenia w walkach. Regulamin zawodów umożliwia stosowanie wielu technik, spotykanych w innych sportach walki, ale możliwość łączenia ich w jednej formule powoduje to, że Sanda w wykonaniu zawodników dobrze wyszkolonych technicznie jest niezwykle widowiskowa i emocjonująca. Konkurencje walk kobiet wprowadzono dopiero podczas Mistrzostwach Świata Wu Shu w Macao w 2003r. Poziom zawodów stale wzrastał również z uwagi na przyznanie Pekinowi prawa organizacji Igrzysk Olimpijskich w 2008 r. Środowisko związane z tą dyscypliną miało nadzieję na zaprezentowanie się na najważniejszych zawodach sportowych, podobnie jak miało to miejsce z Taekwondo organizacji WTF w Seulu. Wzrasta liczba międzynarodowych turniejów i zawodów mistrzowskich. Obok walk pełnokontaktowych Sanda wprowadzono system walk Qingda w lekkim kontakcie rozgrywanych od I Mistrzostw Europy Wu Shu Tradycyjnego, które odbyły się w kwietniu br w Tallinie. Podczas zawodów organizowanych przez Polski Związek Wu Shu walki qingda odbywają się w kategoriach juniorów i seniorów, natomiast walki Sanda w kategoriach juniorów od 15 lat i seniorach. Międzynarodowa Federacja Wu Shu organizuje od kilku lat Puchary Świata w Sanda, na które zapraszani są najlepsi zawodnicy z mistrzostw świata, , którzy otrzymujący za walki nagrody pieniężne. Profesjonalizacja turniejów Sanda dotyczy nagród finansowych dla zawodników, a także oprawy i organizacji turniejów.

Autor: Dariusz Piwowarski

[kod]